Warisan purba diancam pemanasan

Beliau merupakan ketua penyelidik arkeologi Perancis di Asia Tengah yang memainkan peranan penting dalam penggalian Kurgan atau makam puak nomad Scythian di pergunungan Altai, Siberia.

Ibun abadi yang merupakan lapisan beku bumi memelihara warisan dunia sehingga hari ini mula menunjukkan tanda-tanda ia cair. "Ada yang dimumiakan, cacah badan, ditanam bersama kuda, bulu, objek kayu dan pakaian.

"Bersama rakan-rakan sekerja Rusia saya, kami memerhatikan sebahagian daripada tanah cair setiap musim, malah semakin dalam saban musim. Tindakan segera untuk mencegahnya perlu dilakukan sebelum terlambat," ujarnya.

Menurut Francfort, jasad Oetzi ditemui disebabkan altitud glasier semakin menurun di wilayah Tyrol, Itali. "Glasier kian cair terutamanya di Norway akan membongkar beberapa khazanah lain," katanya. Pakar-pakar memberi peringatan peningkatan paras lautan mungkin akan melonjak sehingga satu meter menjelang tahun 2100 mengikut beberapa ramalan sekali gus memusnahkan berdozen tapak arkeologi pantai termasuk kepulauan Pasifik.

Di Tanzania, hakisan maritim telah memusnahkan satu dinding kubu Kilwa yang dibina penjajah Portugis di sebuah pulau yang terletak tidak jauh dari pantai pada tahun 1505, kata Francfort. Dalam pada itu, kota Panam di Sonargaon, Bangladesh juga merupakan jantung negeri Benggala dari kurun ke-15 hingga ke-19 turut musnah akibat sering dilanda banjir.

Panam sebelum ini disenaraikan Lembaga Eksekutif Pertubuhan Kebudayaan, Saintifik dan Pendidikan Bangsa-Bangsa Bersatu (UNESCO) sebagai salah satu daripada 100 lokasi diancam oleh iklim perubahan.

Ramalan peristiwa-peristiwa melibatkan cuaca yang tidak dapat dijangka terutamanya taufan juga amat membimbangkan, kata pakar arkeologi Amerika di CNRS, Dominique Michelet. Dia berkata, kes Chan Chan di Peru yang merupakan bekas ibu negara tamadun Chimu dan prabandar terbesar Colombia di Amerika Latin terdedah kepada banjir yang berkait rapat dengan corak cuaca El Nino.

Sebahagian besar kuil Maya Tabasqueno di Mexico juga perlu dibina semula selepas ia mengalami kerosakan teruk akibat dipukul dua puting beliung pada tahun 1995 iaitu Opalo dan Roxana.

"Ahli arkeologi telah berjaya mengukuhkan kuil utama, tetapi bangunan-bangunan tidak dapat menampung air dan roboh," kata Michelet. Selain itu, pasir juga merupakan musuh tapak arkeologi seperti di Sudan apabila gumuk merupakan punca kawasan piramid Meroe semakin lenyap.

Setakat ini usaha UNESCO mengenal pasti tapak arkeologi berbahaya tidak ke mana dan dunia perlu mempunyai kesedaran mengenai ancaman ini, tegas Michelet. "Arkeologi merupakan sebahagian sejarah manusia," kata Francfort yang mencadangkan penyelesaian radikal perlu diambil untuk memelihara khazanah masa lampau daripada perubahan iklim.

Sumber : www.kosmo.com.my

Jasa Tunku Dikenang

Pemimpin ulung yang memerdekakan negara bersama Tun Abdul Razak Hussein, Tun Tan Cheng Lock, Tun V T Sambanthan dan lain-lain untuk bangsanya kini hanya tinggal kenangan melalui gambar, artifak peribadinya dan penulisannya.

Buku hasil karyanya seperti Looking Back dan As I See It yang ditulis ketika menjadi pengerusi akhbar The Star (1974-1986) banyak mencetuskan kontroversi politik semasa. Malah, pada 1987 akhbar itu digantung penerbitannya dalam satu operasi eksekutif yang dipanggil Ops Lalang.

Sewaktu menatap pelbagai foto Tunku yang beraksi dan bersahaja, tatkala merenung hologram beliau yang dirakamkan dengan ucapan dan kata-kata hikmatnya, seseorang pelawat itu terasa seolah-olah Tunku masih bersama rakyat jelata yang menyokong dan bersamanya.

Pekikan merdeka tujuh kali di Stadium Merdeka 53 tahun lalu memenuhi ruang legar dan arena artifak Tunku di Galeri Tunku Abdul Rahman yang kini sudah menjadi mercu tanda sejarah dan kearkiban.
Kaum kerabat Tunku termasuk Tunku Ahmad Nerang dan Tunku Khadijah mengikuti bersama acara ringkas pada hari itu. Sebahagian besar jemputan terdiri daripada mereka yang mengenali Tunku dari dekat.

Datuk Yusof Latif, anak buahnya Tengku Dr Sofiah Jewa serta suaminya, Dr Yaacob Merican dan kenalan Tunku daripada pelbagai kaum turut bersama di ruang pameran galeri itu.

Masih terbayang dalam ingatan bagaimana ribuan manusia berkerumun di kediaman Tunku di Bukit Tunku pada 6 Disember 1990. Daripada Perdana Menteri, Tun Dr Mahathir Mohamad ketika itu sehingga kepada seorang individu bernama M Kuppusamy yang pernah bekerja dengan Tunku ketika beliau berjuang di Johor Bahru pada 1951, semuanya memberi penghormatan terakhir kepada Tunku pada tanggal sedih itu.

Penulis ialah Menteri Penerangan, Komunikasi dan Kebudayaan
(bharian.com.my)