Siapa Sultan di mata Jepun?

Apakah Jepun mengambil alih kuasa Raja Melayu di tiap negeri ketika itu? Adakah Jepun hormati kuasa Sultan? ~ Shali

Dasar Politik Tentera Jepun
Pentadbiran tentera Jepun tidak melucutkan kedudukan raja-raja Melayu tetapi raja-raja Melayu tidak lagi menjadi pemerintah negeri masing-masing. Sebaliknya, mereka hanya menjadi ketua agama Islam dan adat Melayu sahaja. Kedaulatan negeri Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu terancam apabila Jepun menyerahkan negeri-negeri tersebut kepada Siam (Thailand). Istiadat yang sering diadakan di dalam istana tidak diadakan sepanjang pendudukan itu.

DYMM Paduka Seri Sultan Idris Iskandar Shah II (Sultan Perak ke-30, 1963-84)
Baginda telah melanjutkan pelajaran ke Kolej Melayu, Kuala Kangsar awal bulan Disember, 1938. Pada akhir tahun 1941, semasa Jepun datang menyerang dan mengalahkan Malaya, pelajaran Baginda dalam Senior Cambridge di Maktab Melayu itu telah terganggu. Di zaman pendudukan Jepun, Baginda turut menceburkan diri dalam pasukan Giyutai, iaitu pasukan pertahanan yang ditaja oleh Jepun.

Melalui pasukan inilah Baginda telah mengumpul dan menggerakkan pemuda-pemuda Melayu supaya pandai menggunakan senjata api dan mempelajari teknik peperangan gerila, dengan bertopengkan pasukan Giyutai. Baginda dan beberapa orang pemuda Melayu yang lain telah membuat hubungan sulit dengan pasukan gerila yang dikenali sebagai Force 136, di bawah pimpinan Kolonel Dobree untuk menentang Tentera Jepun.

Tunku Abdul Rahman Al-Haj
Pada 9 Disember 1941, Tunku menyorokkan Sultan Abdul Hamid Halim Shah (ayahandanya yang ketika itu berumur 80 tahun), sewaktu pegawai British hendak membawanya ke India. Bagi beliau, tidak wajarlah seseorang Sultan melarikan diri daripada tanah airnya sewaktu peperangan.

Berpakaian Tentera Utara Australia, Tunku menculik ayahandanya yang ketika itu bersama Syed Abu Bakar al Idrus (Merinyu Kesihatan Kedah) dan menyembunyikannya di Sedim (dekat Kulim, di bawah jagaan Penghulu Wahab). Tunku Badlishah (Pemangku Raja Kedah) tidak berpuas hati dengan tindakan Tunku yang membelakangkannya sebagai bakal pengganti Sultan Kedah.

Pada 19 Disember 1941, Sultan Abdul Hamid dibawa semula ke Alor Star. Jepun mengiktiraf baginda sebagai Sultan Kedah tetapi pentadbirannya diletakkan di bawah Gabernor dan Tentera Jepun. Sultan Abdul Hamid mangkat pada tahun 1943. Semasa Jepun memerintah, Tunku kekal sebagai Pegawai Jajahan Kulim tetapi ditemani oleh Ohata, seorang pegawai Jepun yang pernah menjadi tukang gunting di pekan Alor Star.

Nostalgia Zaman Jepun

Gabenor Jepun memeriksa perbarisan kehormat di Istana, Klang (1942)

Tentera Jepun bersama Sultan Badlishah (Kedah) di hadapan Balai Besar; tempat berlangsung adat-istiadat di Alor Star (1941-45).

Sultan Musa Ghiathuddin Riayat Shah (Selangor) dan keluarga baginda bersama tentera Jepun (1942-45)

Pada awal pendudukan Jepun, golongan istana tidak mendapat keistimewaan sepertimana pada zaman British. Namun begitu, Sultan dan Raja kembali menikmati hak-hak mereka menjelang 1943. Rakyat jelata terus dihimpit kesulitan kerana kekurangan makanan dan ancaman kekejaman Jepun. Namun pada 1943, diadakan juga pertandingan bolasepak peringkat Daerah Kulim yang dihadiri oleh Tunku Abdul Rahman (ketika itu Pegawai Daerah).

Kredit foto : MALAYSIA - A Pictorial History 1400-2004

Penerbit : Editions Didier Millet dgn kerjasama Arkib Negara Malaysia & The New Straits Times Press (2005)

Penulis : Wendy Khadijah Moore